ဓါတု လက္နက္စက္ရံုမႈခင္း အေပၚ ဥပေဒေၾကာင္း သံုးသပ္ခ်က္

မေကြးတိုင္း ေပါက္ျမိဳ ့နယ္တြင္ စစ္အစိုးရ တည္ေထာင္ထားေသာ လက္နက္စက္ရံုသတင္း ကို ယူနီတီ ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖၚျပခဲ့သျဖင့္ သတင္းေထာက္ကိုလူေမာ္နိုင္အား ဖမ္းဆီးျပီး တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒအရ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁) ရက္ေန ့အေရးလိုက္သည့္အျပင္ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ဦးတင့္ဆန္း နွင့္ အျခားသတင္းေထာက္ သံုးဦး တို ့အား ဆက္လက္ ဖမ္းဆီးထားသည့္ မႈခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍[1] ဥပေဒေၾကာင္းအေျခခံမွလည္းေကာင္း၊ လူတဦး ခ်င္းစီ၏ အေျခခံအခြင့္အေရးျဖစ္သည့္ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္ ရွဳေဒါင့္နွင့္ တိုင္းျပည္၏ အက်ိဳးျဖစ္သည့္ တရား၀င္ လံုျခံဳမႈ ရွဳေဒါင့္ တို ့မွ လည္းေကာင္း ခ်ဥ္းကပ္သံုးသပ္ပါမည္။

ထိုကဲ့သို ့သတင္းစာဆရာမ်ားအား အေရးယူလိုက္ျခင္းမွာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ကို ဆံုရွံဳးေစ သျဖင့္ ဒီမိုကေရစီကို ထိခိုက္ေစသည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အဆိုပါသတင္းစာဆရာမ်ားသည္ တိုင္းျပည္၏ လွ်ိဳ ့၀ွက္ ခ်က္ကို ေဖၚထုတ္လိုက္သျဖင့္ တည္ဆဲဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖါက္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ ဟူ၍လည္း ေကာင္း အလြယ္တကူ နိဂံုးမခ်ဳပ္သင့္ပါ။ ပထမ တခုသည္ လူတဦးခ်င္းစီ၏ အခြင့္အေရးကို အဓိက ထားသည္။ ဒုတိယ တခုသည္ လူ ့အဖြဲ ့ အစည္းတရပ္လံုး၏ အက်ိဳးစီးပြားကို အဓိကထားသည္။ ဤနွစ္ခုကို မွန္ကန္စြာ ေပါင္းစပ္နိဂံုးခ်ဳပ္ အေျဖရွာရန္ လိုအပ္ လာသည္။ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္သည္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သည္။ သို ့ရာ တြင္ လြတ္ လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္သည္ အကန္ ့အသတ္မဲ ့မဟုတ္ပါ။ အကန္ ့အသတ္နွင့္ က်င့္သံုးရသည္။

တခ်ိန္တည္း၌ ကန္ ့ သတ္မႈ နည္းနုိင္သမွ် နည္းေအာင္ ၾကိဳးစားရသည္။[2] ကန္ ့သတ္မႈ နည္းေလေလ၊ လြတ္လပ္မႈ ပိုရေလေလျဖစ္သည္။ ရွိသင့္ ေသာ အကန္ ့အသတ္ေအာက္တြင္ ယူနီတီဂ်ာနယ္မွသတင္းစာဆရာမ်ားအား အေရးယူလိုက္ျခင္းျဖစ္ သလား၊ သို ့မဟုတ္ က်ယ္ျပန္ ့ျပီး ဒီမိုကေရစီ၏ အနွစ္ သာရ ကို ထိပါးေစနုိင္သည့္ အကန္ ့အသတ္ေအာက္တြင္ အေရးယူခံရ သလား ဟူသည္ကို ဆန္းစစ္ရန္ လိုအပ္လာသည္။ ဥေရာပ တိုက္၏ အဆင္းရဲဆံုးနိုင္ငံစာရင္း၀င္ အျဖစ္မွ ကမာၻ ့အခ်မ္းသာဆံုးနိုင္ငံစာရင္း ၀င္အျဖစ္သို ့ နွစ္ေပါင္း ရွစ္ဆယ္မွ်အတြင္းေျပာင္းလဲ သြားခဲ့ေသာဆြီဒင္ နုိင္ငံတြင္ လြတ္လပ္ထုတ္ေဖၚခြင့္ကို ကိုင္စြဲ၍ ဒီမိုကေရစီကို ေဖၚေဆာင္ေၾကာင္း ေက်ညာက်င့္သံုးသည္။

အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ရွင္းရွင္းလင္း လင္းရွိမႈကို ဆန္းစစ္ေဖၚထုတ္ေသာ နိုင္ငံတကာအဖြဲ ့အစည္း[3] ၏ အကဲျဖတ္ခ်က္အရ ဆြီဒင္နိုင္ငံသည္ ကမာၻေပၚတြင္ လာဘ္ စားမႈ အရွင္းလင္းဆံုးနိုင္ငံ မ်ားစာရင္းတြင္ ထိပ္ဆံုးပိုင္းမွ ပါေလ့ရွိျပီး ၂၀၁၃ ခုနွစ္တြင္ ဖင္လန္ နိုင္ငံနွင့္ ပူးတြဲ ၍ တတိယ ေနရာတြင္ ရွိသည္။ လာဘ္စားမႈ အရွင္းလင္းဆံုးနိုင္ငံမ်ားအနက္ ပထမ ေနရာတြင္ ပူးတြဲရွိေနသူ မ်ားမွာ ဒိန္းမတ္ နွင့္ နယူးဇီလန္ တို ့ ျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္ကို က်င့္သံုးခြင့္အမ်ားဆံုးရေနေသာ ဆီြဒင္နိုင္ငံမွာပင္ လက္နက္ စက္ရံု ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာရွိသည္။ လက္နက္မ်ား၊ လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရး နည္းပညာမ်ား ကို အျခားနိုင္ငံ မ်ားသို ့ေရာင္းခ် ကာ ၀င္ေငြရွာသည္။

ယင္းတို ့သည္ နိုင္ငံ၏တည္ဆဲဥပေဒအရ[4] ေယဘုယ်အားျဖင့္ လွ်ိဳ ့၀ွက္သတင္း[5] မ်ားျဖစ္သည္။ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္းမ်ားတြင္ ေဖၚျပ ပံုနွိပ္ထုတ္ေ၀ ျဖန္ ့ခ်ီ ခြင့္မရွိ။ ဥပေဒအရ အေရးယူ အျပစ္ေပးခံရေပမည္။ သူလွ်ိဳလုပ္မႈ[6] သို ့မဟုတ္ သူလ်ွိဳလုပ္ရန္ အားထုတ္မႈသည္ ၾကီးေလးသည့္ ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္ရာေရာက္သည္။ ၂၀၁၂ ခုနွစ္မတ္လတြင္ ဆြီဒင္နိုင္ငံမွ လက္နက္ထုတ္လုပ္ သည့္ နည္းပညာမ်ားကို အသံုးခ် ကာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားနိုင္ငံသို ့သြားေရာက္ျပီး လက္နက္စက္ရံုတည္ေပးရန္ ဆြီဒင္ အစိုးရ၏ အားထုတ္မႈကို ဆြီဒင္ ေရဒီယိုသတင္းေထာက္သံုးဦး[7] က ေဖၚထုတ္ေရးသားခဲ့သည္။

 ယင္းမွာ အစိုးရ၏ ကာကြယ္ေရးမူ၀ါဒ[8] နွင့္ ဆိုင္ေသာ လွ်ိဳ ့၀ွက္သတင္းျဖစ္သည္။ သတင္းေထာက္မ်ားမွာ သူလွ်ိဳလုပ္မႈျဖင့္အေရးယူမခံရသည့္ အျပင္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ဧျပီလ တြင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအေပၚအေျခခံသည့္ သတင္းပညာဆု[9] ရရွိသြားၾကသည္။[10] ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္အေပၚ စြဲဆိုထားသည့္ တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒ[11] ပုဒ္မ ၃ (၁) မွာ သူလွ်ိဳလုပ္မႈ[12] ျဖစ္သည္။ ပုဒ္မ (၉) သည္ အားထုတ္မႈျဖစ္သည္။

 ျဗိတိသွ်အုပ္စိုးသည့္ ေခတ္ ၁၉၂၃ ခုနွစ္တြင္ ယင္းဥပေဒကို အိႏၵိယ နွင့္ ျမန္မာ နွစ္နိုင္ငံ လံုးတြင္ ျပဌာန္းက်င့္သံုးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းသို ့က်င့္သံုးပံုျခင္း အတူ တူ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းေနာက္ခံကြာျခားေသာ အခါ အိႏၵိယ နုိင္ငံက ျမန္မာနိုင္ငံထက္မ်ားစြာသာလြန္ေၾကာင္းေတြ ့နိုင္သည္။ အိႏၵိယတြင္ ဒီမိုကေရစီကိုတန္ဘိုးထားသည့္အျပင္ လြတ္လပ္ေသာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ လြန္စြာအားေကာင္းသည္။ တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒ ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ေၾကာင္းျဖင့္ အိႏၵိယ အစိုးရက သတင္းေထာက္ ဂီလာနီ ဆိုသူအား ၂၀၀၂ ခုနွစ္ ဇြန္လတြင္ တရား စြဲခဲ့ေသာ္လည္း ခုနွစ္လခန္ ့အခ်ဳပ္နွင့္ရင္ဆိုင္ခဲ့ရျပီးေနာက္ အမႈကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းေပး လိုက္သည္။

[13] “တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒဟာ အလြန္ေရွးက်လြန္းတယ္။ လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဆိုတာကို အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ မရွင္းလင္းဘူး။ ျဗိတိန္မွာ ၁၉၈၉ ခုနွစ္မွာ အဲဒီဥပေဒကို ဖ်က္သိ္မ္း ခဲ့ျပီး လံုး၀ ကြဲျပားတဲ့ဥပေဒကို က်င့္သံုး ေနျပီ။ ဒီဥပေဒကို အိႏၵိယမွာ တစစီဖ်က္ပစ္သင့္ေနျပီ” ဟု ဂီလာနီက ေျပာခဲ့သည္။

[14] ျမန္မာနိုင္ငံတြင္လည္း အလားတူ သံုးသပ္ရမည္ မုခ်ျဖစ္သည္။ ျဗိတိန္ုနိုင္ငံတြင္ အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြားေဖၚထုတ္ခြင့္ဥပေဒ ကို ၁၉၉၈ ခုနွစ္တြင္ ျပဌာန္းခဲ့ သည္။[15] ၄င္းအရ ဆိုလွ်င္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ပ်က္စီးေစမႈနွင့္ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈ စသည္တို ့နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေဖၚထုတ္ ျခင္းအား အကာအကြယ္ေပးေၾကာင္း ျပဌာန္းထားသည္။

ယင္းဥပေဒတြင္ ပုဂၢိဳလ္ေရး အကာအကြယ္ေပးမႈမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အျငင္းပြားမႈမ်ားရွိခဲ့သျဖင့္ ျပင္ဆင္မႈမ်ားျပဳခဲ့ရေသာ္လည္း ဥပေဒ အရ တာ၀န္ရွိမႈကို ခ်ိဳးေဖါက္ျခင္းကဲ့သို ့ ေသာ အမ်ား ျပည္သူအက်ိဳးစီးပြားကို ဦးတည္သည့္ ေဖၚထုတ္မႈကိုမူ ဆက္လက္အတည္ျပဳျပဌာန္းထားသည္။

[16] ျမန္မာနိုင္ငံ၏ တည္ဆဲ တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒ၏ မိခင္ျဖစ္သည့္ ျဗိတိန္ နိုင္ငံတြင္ ယင္းဥပေဒ ထက္မ်ားစြာပိုေကာင္းေသာ 1989 ခုနွစ္ ဥပေဒ[17] ကိုသာမက အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြားေဖၚ ထုတ္ခြင့္ဥပေဒ ကိုပါ ၁၉၉၈ ခုနွစ္တြင္ ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ယင္းကို ၂၀၁၃ ခုနွစ္ နို၀ဘၤာလ ၂၉ ရက္ေန ့တြင္ေနာက္ဆံုး ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ထို ့အျပင္ ၂၀၀၀ ခုနွစ္တြင္ သတင္း လြတ္လပ္မႈဥပေဒကိုပါ ျပဌာန္းခဲ့ျပန္သည္။

[18] ယင္းသို ့ျဖင့္ လြတ္လပ္ စြာ ထုတ္ ေဖၚခြင့္သည္ ပို၍ အားေကာင္းလာခဲ့သည္။ အိမ္နီးျခင္း ျဖစ္သည့္ ထိုင္းနိုင္ငံမွာပင္ ၂၀၁၀ ခုနွစ္ တရား၀င္သတင္း ဆိုင္ရာ ဥပေဒေပၚေပါက္လာျခင္းျဖင့္ ျပည္သူလူထု၏ သိရွိခြင့္[19] ကို မ်ားစြာပို၍ အားျဖစ္ေစသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္မူ လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ေပါင္း ၉၁ နွစ္က ျပဌာန္းခဲ့သည့္ ဥပေဒေဟာင္းၾကီးကို ယေန ့တိုင္ သံုးစြဲ ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ျဗိိတိန္နိုင္ငံကဲ့သို ့ အမ်ားျပည္သူ အက်ိဳးစီးပြားေဖၚထုတ္ခြင့္ဥပေဒ သာ ရွိမည္ဆိုပါက ဓါတု လက္နက္မ်ား ထုတ္လုပ္ေနသည္ဟု ယူဆနိုင္သည့္ လက္နက္စက္ရံု အေၾကာင္း ေဖၚထုတ္ေရးသားေသာ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ားသည္ ဆြီဒင္ေရဒီယိုမွ သတင္းေထာက္မ်ား ဆုရသကဲ့သို ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈအေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာဆု ရရွိၾကေပမည္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ အေနျဖင့္ နိုင္ငံတကာဥပေဒအရတာ၀န္ရွိမႈအေပၚ လိုက္နာမႈရွိမရွိ စံုစမ္းစစ္ေဆး ေဖၚထုတ္နိုင္ရန္ ၾကိဳးစား ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ယင္း မွာ အဘယ္နည္း။ ဓါတုလက္နက္ ထုတ္လုပ္မႈကို နိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားသည္။

[20] ဤသည္ကို တကမာၻ လံုးရွိ နိုင္ငံအားလံုးလိုက္နာၾကရသည္။ သို ့ျဖစ္၍ ယင္းနွင့္စပ္ဆိုင္သည့္ သတင္းအား တိုင္းျပည္ ၏ တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ ခ်က္ အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ တိုင္းျပည္ကာကြယ္ေရး နွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ သတင္း အေနျဖင့္လည္းေကာင္း ဖံုးကြယ္ ထားခြင့္မရွိပါ။ ယင္းသို ့ျဖစ္ပါက ေနာင္နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာျပီးေနာက္တြင္ ဆီးရီးယားနိုင္ငံတြင္ အာဆတ္အစိုးရ ထုတ္ လုပ္ ခဲ့သည့္ ဓါတုလက္နက္စက္ရံုမ်ားအား ကုလသမဂၢက ၾကီးၾကပ္ျပီးဖ်က္ဆီးပစ္ရသည့္ အေနအထားမ်ိဳးကဲ့သို ့ ေရာက္သြားနိုင္သည္။

 ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ၂၀၁၁ ခုနွစ္ အထူးရံပံုေငြ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္သည္ မည္သည့္ အဖြဲ ့အစည္း၏ စာရင္းစစ္ေဆးမႈမွ် ခံယူစရာမလိုဘဲ တိုင္းျပည္ဘ႑ာေငြမ်ားအား ထင္သလို အသံုးခ်ခြင့္ရေနသည္။ ယင္းေငြမ်ားကို ဓါတုလက္နက္ စက္ရံုအတြက္သံုးေနမည္ဆိုလွ်င္လည္း မည္သူမွ် မသိနိုင္။ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းေနာက္ခံ သည္ အေမွာင္ဖံုးေနဆဲျဖစ္သျဖင့္ အမွန္တရားေဖၚထုတ္ရန္ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ား ရွိေနသည္မွာ သဘာ၀က်သည္။ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ားသည္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ကို လူတဦးခ်င္း အေနျဖင့္ ရိုးရိုးက်င့္သံုး ေနျခင္း မဟုတ္။ Investigative Journalism ဟုေခၚသည့္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္း ပညာ ကို အသံုးျပဳ ကာ တိုင္းျပည္လူထု အက်ိဳးစီးပြားကို ေဖၚေဆာင္ရန္ၾကိဳးပမ္း ေနၾကျခင္းျဖစ္ပံုရသည္။

ယင္းသို ့ျဖစ္ ပါက ယူနီတီ ဂ်ာနယ္သည္ သတင္းေခတ္တေခတ္ကို စတင္ဦးေဆာင္ ေနျခင္းဟု အသိအမွတ္ျပဳရပါမည္။ စံုစမ္းစစ္ ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာကို လိုက္စားေသာ နိုင္ငံသားသတင္းသမားမ်ား[21] အေျမာက္အမ်ားေပၚလာ ပါက လူ ့အဖြဲ ့အစည္းအေျပာင္းအလဲကို ၾကီးမားစြာ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ပါမည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုေပၚအေျခခံတည္ေဆာက္ထားေသာ လႊတ္ေတာ္မွာမူ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းကို စစ္မွန္ ေသာ လမ္းေၾကာင္းသို ့ဦးတည္ေျပာင္းလဲနိုင္စြမ္း ရာနုန္းျပည့္ကင္းမဲ့လွ်က္ရွိသည္။

 ၁၉၇၅ ခုနွစ္ နိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရး ဥပေဒအပါအ၀င္ စစ္အာဏာရွင္အစိုးရအဆက္ဆက္ ျပဌာန္းခဲ့သည့္ မည္သည့္ မတရားဖိနွိပ္သည့္ ဥပေဒတခု တေလ ကို မွ် မရုပ္သိမ္းနိုင္။

 ဒီမိုကေရစီ၏ အသက္ေသြးေၾကာ ျဖစ္ေသာ အေျခခံလြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရးသံုးရပ္ (လြတ္လပ္ စြာထုတ္ေဖၚခြင့္၊ စည္းရံုးခြင့္ စုေ၀းခြင့္၊ အသင္းအဖြဲ ့ဖြဲ ့ စည္းခြင့္) တို ့ကိုအာမခံေပးနိုင္သည့္ ဥပေဒမ်ားအား မျပ ဌာန္း နိုင္ရံုသာမက ၁၉၂၆ ခုနွစ္ အလုပ္သမားသမဂၢ ဥပေဒကဲ့သို ့ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က က်န္ရစ္ခဲ့ သည့္ ဥပေဒအေမြ ေကာင္းမ်ားကို ဖ်က္ပစ္ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးရစေခတ္က စည္းရံုးခြင့္၊ စုေ၀းခြင့္မ်ားအား ေအာင္ျမင္စြာက်င့္သံုးခြင့္ရ ခဲ့ သည့္ ရဲဥပေဒမ်ားအား ေခ်ာင္ထိုးထားျပီး မတရားဖိနွိပ္သည့္ ၂၀၁၁ ခုနွစ္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေ၀းခြင့္ နွင့္ စီတန္းလွည့္လည္ ခြင့္ ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့သည္။

လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ကို အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစရန္ တရား၀င္ သတင္းဆိုင္ရာ ဥပေဒ မ်ိဳးကို ျပဌာန္းေပးရန္ မည္သည့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ကမွ် မျမြက္ဟၾကရံုသာမက ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္က က်န္ခဲ့ သည့္ ဥပေဒအေမြဆိုးျဖစ္ေသာ ၁၉၂၃ ခုနွစ္ တရား၀င္ လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ ဥပေဒကို ပယ္ဖ်က္ရုပ္သိမ္းရန္ သို ့မဟုတ္ အစားထိုးရန္ မည္သူကမွ် အဆိုတင္သြင္းျခင္းမရွိ။ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု တည္ေဆာက္ရန္ လူထုထံမွ အၾကံေပးစာ မ်ား ရရွိသည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုသည္ ဖက္ဒရယ္အေျခခံလမ္းေၾကာင္းနွင့္ ကင္းလြတ္လွ်က္ရွိေၾကာင္း မည္သည့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မွ် မေဆြးေႏြးရဲၾက။

၂၀၁၂ ခုနွစ္ နို၀ဘၤာလ (၂) ရက္ေန ့တြင္ ဖက္ဒရယ္ ဥပေဒေရးဆြဲရန္ ဦးတီခြန္ျမတ္ နွင့္ ေဒၚနန္း၀ါနုတို ့အား တာ၀န္ေပးေၾကာင္း မိန္ ့မိန္ ့ၾကီး ေၾကျငာခဲ့သည့္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌ ဦးေရႊမန္း သည္ မသိျခင္ေယာင္ေဆာင္လွ်က္ရွိသည္။ ဖက္ဒရယ္ ဥပေဒသည္ ဘယ္ေရာက္ေနသည္ မသိ။ ဥပေဒ အထက္မွာ လႊတ္ေတာ္ ရွိတယ္ ဟူ၍ ကလိရံုမွ် ကလိခဲ့သည့္ ေဒါက္တာဆိတ္ဖြား ဆိုသူအား ရွဴးရွဴးရွားရွားလုပ္ကာ ခုတ္မယ္၊ ထစ္ မယ္၊ ပါးပါးလွီးမယ္ ၾကိမ္း၀ါးခဲ့ၾကေသာ လႊတ္ေတာ္သည္ ယခုေတာ့ သူတို ့နွင့္ မဆိုင္သေယာင္ျပဳေနသည္။

 “ဘယ္နိုင္ငံေရးပါတီကိုမွ် ဂရုမစိုက္၊ အစိုးရကို အတိုက္အခံလုပ္တဲ့ နိုင္ငံေရးသမားေတြကို ေထာင္ခ် ပစ္မယ္။” ဟူ၍ အသားလြတ္ ၾကိမ္းေမာင္းျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ နယ္လွည့္ပါးရိုက္၀န္ၾကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းအုန္းျမင့္ အား အေရးယူရန္ ေ၀းစြ။ လႊတ္ေတာ္က မသိေယာင္ျပဳလွ်က္ရွိသည္။ အနည္းအပါး ေ၀ဘန္ေျပာဆိုမည္လားဟူေသာ ေျမွာ္မွန္းခ်က္ကေလးျဖင့္ ဒီဗြီဘီ သတင္းေထာက္က အင္တာဗ်ဴးေသာအခါ လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးက “ပန္းနဲ ့ေပါက္ သလာက္ဘဲ သေဘာ ထားပါတယ္။” ဟူ၍ မခို ့တရို ့အျပံဳးျဖင့္ ျပန္ၾကားခဲ့သည္။

 လႊတ္ေတာ္အမတ္ဟူသည္ ပုဂၢိဳလ္ တဦးအေနျဖင့္ မိမိ၏ ခံစားခ်က္ကို ေရွ ့တန္းတင္ေျပာရန္မဟုတ္။ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း ေလွ်ာက္သင့္သည့္ လမ္းေၾကာင္း ကို ဦးတည္၊ လူထု၏ နစ္နာမႈကို ကိုယ္စားျပဳဖြင့္ခ်ကာ၊ တရားမႈ အတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ရန္ တာ၀န္ရွိသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေဟာင္းအုန္းျမင့္ သည္ ဒီမိုကေရစီကို အတိအလင္း ေစာ္ကားေန ျခင္းျဖစ္သည္။

ယင္းမွာ လူထုကို ေစာ္ကားျခင္းျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္ကို တလြဲ အသံုးခ်ေနျခင္း လည္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုေအာက္တြင္ လြတ္ လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ ဆိုသည္မွာ အစိုးရအာဏာပိုင္ မ်ားထံတြင္သာ ရွိေၾကာင္း သက္ေသျပေနျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသည္ကို မေဖၚထုတ္ဘဲ “ပန္းနဲ ့ေပါက္ သလာက္ဘဲ သေဘာ ထားပါ တယ္။” ဟူ၍ ေခါင္းစင္းခံေပးေနေသာ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားသည္ စနစ္ေဟာင္းကို ေျပာင္းနိုင္ဘြယ္မရွိပါ။

လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖၚခြင့္ကို အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစမည့္ ဥပေဒသစ္မ်ား ျပဌာန္းေပးရန္ ေ၀း၍ မတရားဥပေဒျဖင့္ အေရးယူခံေနရေသာ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ားမႈခင္းကိုလည္း လႊတ္ေတာ္အတြင္း မည္သည့္ ေဆြးေႏြးမႈမွ်မျပဳ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုေအာက္တြင္ ဦးေရႊမန္းေခါင္းေဆာင္လွ်က္ရွိ ေသာ လႊတ္ေတာ္သည္ မည္သို ့လွ်င္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းကို ေျပာင္းလဲနိုင္မည္နည္း။ ၁၉၉၈ ခုနွစ္တြင္ အင္ဒိုနီးရွားနုိင္ငံ ဒီမိုကေရစီ သို ့ေျပာင္းသြားျခင္းမွာ လႊတ္ေတာ္က ဦးေဆာင္စတင္ ခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပါ။ အစိုးရ၏ လူ ့အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈမ်ားကို လူထုအသင္းအဖြဲ ့မ်ားက ေဖၚထုတ္ရာတြင္ သတင္းမီဒီ ယာမ်ားက တက္တက္ၾကြၾကြပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ အမွန္တရားကို ေဖၚထုတ္ၾကသည္။ ဥပေဒေရးရာ အဖြဲ ့ အစည္းမ်ားက ပံ့ပိုးေပးၾကသည္။

ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၊ အေျခခံလူထုမ်ား၊ နိဳင္ငံေရး အင္အားစုမ်ား ပါ၀င္သည့္ လူထုလႈပ္ရွားမႈၾကီး ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဆယ္ဂဏန္းတခ်ိဳ ့မွ် အေရအတြက္ ရွိသည့္ စစ္ဗိုလ္မ်ား အင္ဒိုနီးရွားလႊတ္ေတာ္မွ ထြက္ေတာ္မူ နန္းကခြါခဲ့ရသည္။ လတ္တေလာ ျမန္မာနိုင္ငံ အေျခအေန တြင္ သတင္းမီဒီယာမ်ားသည္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာ ကို ယခုထက္ပို၍ အသံုးျပဳလာၾက မည္ဆိုလွ်င္ ယင္းသို ့ေျမွာ္လင့္ဘြယ္ရွိလာနိုင္သည္။

ယခုအျငင္းပြားသည့္ လက္နက္စက္ရံုမွာ လက္ရွိသမတ ဦးသိန္းစိန္ က နအဖစစ္အစိုးရ၏ ၀န္ၾကီး ခ်ဳပ္အေနျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့စဥ္က တည္ေဆာက္ထားခဲ့သည့္ စက္ရံုျဖစ္သည္။ ယူနီေဖါင္း ခြ်တ္၊ အရပ္၀တ္ ေျပာင္းကာ သမတ တာ၀န္စတင္ယူခဲ့စဥ္က ရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိမႈ [22] နွင့္ တာ၀န္ခံမႈ [23] ဟူ ေသာ စကားလံုးမ်ားကို ရႊန္းရႊန္းေ၀ေအာင္ သံုးခဲ့သူျဖစ္၏။ သို ့ျဖစ္ပါလွ်က္ ၄င္းသည္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ရွိေစရန္ ပံ့ပိုးကူညီ ေနေသာ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ အေရးယူေနသနည္း။ အေျပာတျခား၊ အလုပ္ တလြဲျဖစ္သည္။ အရပ္၀တ္ေျပာင္းထားျခင္းမွာ ၀ိုင္အရက္ေဟာင္းကို ပုလင္းသစ္ထဲ သို ့ထည့္ထားျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း ပို၍ထင္ရွားလာသည္။ ယင္းသို ့မဟုတ္ဟု ဆိုပါက ယူနီတီဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ားအား ဖမ္းဆီး အေရးယူထား ရာမွ ခ်က္ျခင္းလႊတ္ေပးျပီး အျငင္းပြားလက္နက္စက္ရံုမွာ ဓါတုလက္နက္ စက္ရံုမဟုတ္၊ ရိုးရိုး စက္ရံုသာျဖစ္ေၾကာင္း၊ မယံုလွ်င္ နုိင္ငံတကာမွ အခ်ိန္မေရြးလာေရာက္ စစ္ေဆးနိုင္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ လိုက္ရံုမွ် နွင့္ ဤျပသနာျပီးဆံုး သြားပါမည္။

 ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အေမွာင္ဖံုးေနသည့္ စစ္အာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ဆယ္စုနွစ္ ငါးစုေက်ာ္ ျဖတ္သန္းခဲ့ ရေသာ နိုင္ငံျဖစ္သည္။ အလင္းေခတ္ကို ေရာက္ရန္ သတင္းေထာက္မ်ားအပါအ၀င္ အေျခခံလူထုမ်ားသည္ နည္း ေပါင္းစံုနွင့္ ဆက္လက္ၾကိဳးပမ္း ေန ၾကဆဲျဖစ္သည္။ အလင္းေခတ္ကို မေရာက္ေသးသည္မွာ အတိအက်ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီေရး အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ဟူသည္မွာ အမည္ခံမွ်သာ ျဖစ္ေနျပီး ယင္းေအာက္တြင္ စစ္အာဏာ ရွင္စနစ္ ၾကီးထြားေအာင္သာ ေဖၚေဆာင္ျခင္း ခံေနရသည္။

 သာဓက ျဖစ္ရပ္အေတာ္မ်ားမ်ားကို ေထာက္ျပ လွ်က္ “သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္ေတြ လြတ္လပ္ခြင့္ရလာ တယ္ဆိုတာ အာဏာပိုင္ေတြ ၾကိဳက္တာေတြ ေရးေန ၾကလို ့ပါဗ်ာ။” ဟူ၍ လက္ရွိ ျပည္တြင္းသတင္းေထာက္ တဦးက ေျပာဘူးသည္။ မည္သို ့ပင္ျဖစ္ေစ၊ ေရးခြင့္ရ ေျပာခြင့္ရသမွ်ေလးကို အသံုးခ်လွ်က္ ရိုးရိုးသတင္းမ်ားကို လိုက္လံစု ေဆာင္းေဖၚျပေနရာမွ တဆင့္ျမွင့္ျပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာကို အသံုးခ်ကာ ရွင္းရွင္းလင္း လင္း ရွိသည့္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းျဖစ္လာနိုင္ေရးအတြက္ ပိုင္းျခားေ၀ဘန္သံုးသပ္ခ်က္မ်ားတိတိပပ လုပ္လာသည့္ သတင္း သမားမ်ားအား ေလးစားရပါမည္။

ရွင္းရွင္းလင္းလင္းရွိမႈကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသည့္ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ ့အစည္းၾကီးက ေဖၚျပသည့္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္အတြက္ လာဘ္စားမႈ အကင္းစင္ဆံုးနိုင္ငံမ်ားစာရင္းတြင္ ဒိန္းမတ္နိုင္ငံနွင့္ ယွဥ္ တြဲ၍ ပထမေနရာရ သည္ မွာ နယူးဇီလန္နိုင္ငံျဖစ္သည္။ ယင္းနိုင္ငံတြင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာ အားေကာင္းသည္။ နစ္ကီ ေဟဂါ [24] ကဲ့သို ့ သတင္းေထာက္မ်ားနံမည္ၾကီးသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံကဲ့သို ့ပင္ နယူးဇီလန္နိုင္ငံတြင္ (၁၉၅၁ ခုနွစ္) တရား၀င္လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္ဥပေဒ မ်ိဳးရွိေသာ္လည္း ၁၉၈၂ ခုနွစ္၌ တရား၀င္သတင္း ဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဌာန္းျပီးေနာက္တြင္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚ ခြင့္ အဆမ်ားစြာ ပိုရလာခဲ့သည္။

 ျမန္မာနိုင္ငံကဲ့သို ့အာဏာပိုင္မ်ားလာဘ္စားရာတြင္ ထိပ္ဆံုး တန္းေနရာတြင္ပင္ ရွိေန ေသးသည့္ တိုင္းျပည္၌ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာ[25] ဖြံ ့ျဖိဳးလာမွသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အတြက္ အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစျပီး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ေအာင္ စီမံလုပ္ေဆာင္ေနမႈမ်ား၊ အာဏာအလြဲသံုးစား မႈမ်ား၊ လာဘ္စားမႈမ်ား တေျဖးေျဖးေလ်ာ့ပါးသြားေစကာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ရွိသည့္ အလင္း ေခတ္သို ့တည္နုိင္ပါ မည္။ ယင္းအတြက္ မည္သည့္ျပစ္မႈမွ် က်ဴးလြန္ျခင္းမရွိေသာယူနီတီဂ်ာနယ္မွ ဖမ္းဆီးအေရးယူခံ သတင္း သမားမ်ား အားလံုးအား ခြ်င္း ခ်က္မရွိ ျပန္လႊတ္ေပးရန္ အာဏာပိုင္မ်ား အား ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ယက္က ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။

၄င္းတို ့လြတ္ေျမာက္လာေရးအတြက္ ေအာက္ပါ အင္အားစုမ်ားအေနျဖင့္ တခဲနက္ စုေပါင္း လႈပ္ရွားၾကရန္လည္း အေလးအနက္ ေမတၱာရပ္ခံပါသည္။ (၁) တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ ့အစည္းမ်ား။ စစ္အစိုးရမ်ားသည္ ဓါတု လက္နက္ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲခဲ့သည့္ သာဓကမ်ားအား ကရင္ျပည္နယ္ နွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ တိုက္ပြဲမ်ားအတြင္း တစံုတရာ ေတြ ့ၾကံဳခဲ့ရသည္။

စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္သည္ မည္သည့္ နုိင္ငံျခား တိုင္းျပည္နွင့္မွ် စစ္ခင္းခဲ့ျခင္းမရွိ။ စစ္ခင္းနုိင္ဘြယ္အေျခအေနလည္း မရွိ။ ဓါတု လက္နက္ထုတ္လုပ္သည့္ သတင္းမွန္လွ်င္ ယင္းလက္နက္မ်ားမွာ တိုင္းရင္းသား ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ ့အစည္းမ်ားကို ေခ်မႈန္းရန္မွ တပါး အျခားမရွိ။ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းထြက္ေပၚလာျခင္းျဖင့္ ယင္းလုပ္ငန္းစဥ္ စီမံခ်က္ကို တစံုတရာ အဟန္ ့အတားျဖစ္ေစ နိုင္သည္။ (၂) ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ား လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္သည္ ဒီမိုကေရစီ ၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သည္။

 နိုင္ငံတကာ ဥပေဒ၏ စိုးမိုးမႈေအာက္တြင္ ဓါတုလက္နက္ကင္းစင္ေသာ နိုင္ငံအေနျဖင့္ ရပ္တည္နိုင္ရန္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ ကို သံုးစြဲကာ အမွန္တရားကို ေဖၚထုတ္ရန္ ၾကိဳးစားေသာ ယူနီတီ ဂ်ာနယ္မွ သတင္းေထာက္မ်ား ခြ်င္းခ်က္မရွိ လြတ္ ေျမာက္လာေရး အတြက္ ၾကိဳးပမ္းေပးသင့္ပါသည္။ (၃) ဥပေဒပညာရွင္မ်ား နွင့္ လူထုအသင္းအဖြဲ ့မ်ား ဤမႈခင္းမ်ိဳးအား လူ ့အလႊာအလုိက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစနိုင္သည့္ မႈခင္း[26] ဟူ၍ နိုင္ငံတကာ တြင္ သတ္မွတ္ၾကပါသည္။

ဆိုလိုသည္မွာ ဤကဲ့သို ့အခ်က္အျခာက်သည့္ မႈခင္းျဖစ္ရပ္တခုအား ထိထိေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ေပးနိုင္လွ်င္ ယင္းနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အလႊာတခုလံုးအတြက္ သက္သာခြင့္ရေစမည္ ျဖစ္သည့္ အျပင္ မိမိတို ့ေနာက္တြင္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေပးမည့္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား၊ ဥပေဒေရးရာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ား၊ လူထု အသင္းအဖြဲ ့မ်ား ရွိပါကလား ဟူ၍ စိတ္အားတက္ၾကြလာေစျခင္းျဖင့္ လူ ့အဖြဲ့ အစည္းအေျပာင္းအလဲအတြက္ ထိ ေရာက္သည့္ အားျဖစ္ေစပါမည္။ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ အေပၚ အေျခခံသည့္ သတင္းပညာကို က်င့္သံုးေသာ သတင္းမီဒီယာ ေလာက အားေကာင္းလာေစသင့္သည္။

 ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္
 ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၄) ရက္ ၂၀၁၄ ခုနွစ္
အေသးစိပ္သိလိုပါလွ်င္ -
 ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန) ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္ တည္ေထာင္သူ
ဆက္သြယ္ရန္ ဖံုး၊ (၄၆) (၀) ၇၆ ၁၁၅၆ ၂၁၅
........................................................................................................................................

 [1] ဖမ္းဆီးခံမိသားစုမ်ား
 စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကသည့္ သတင္းကို ေအာက္ပါ လင့္ခ္ တြင္ ၾကည့္ရွဳနိုင္ပါသည္။
 ယူနီတီ ဂ်ာနယ္ မွ သတင္းေထာက္မ်ားသည္ ေထာင္ဒဏ္ ၁၄ နွစ္ျပစ္ဒဏ္က်ခံရမည့္ အႏၱရာယ္နွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရသည္။

   http://www.youtube.com/watch?v=RBs7B3Ihi14&feature=youtu.be

[2] Limitation is limited.

[3] Transparency International

[4] ဆြီဒင္နိုင္ငံ ဥပေဒ၊ Chapter 7. On Offences against the Freedom of the Press

[5] Secret information

[6] Espionage or spy

[7] Bo-Göran Bodin and Daniel Öhman, along with their supervisor Rolf Stengård,

[8] Defence policy

[9] Investigative Journalism:

[10] http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=2054&artikel=5501158

[11] The Burma Official Secrets Act 1923

[12] Spying

[13] http://www.indiatogether.org/2005/jul/rvw-gilani.htm

[14] "The OSA was enacted by the British in 1923," points out Gilani. "It's an archaic Act, with no clear definition of what a 'secret' is. In Britain, it was repealed in 1989, and they now have an entirely different law. It should be scrapped in India." - See more at: http://www.indiatogether.org/2005/jul/rvw-gilani.htm#sthash.xzcQ7Tvl.dpuf

[15] The Public Interest Disclosure Act 1998: www.parliament.uk/briefing-papers/sn00248.pdf‎

[16] As from 25 June 2013 any disclosure made by a worker will only count as a “qualifying disclosure” if the worker reasonably believes that the disclosure is both “made in the public interest” and fits into of the categories set out in the legislation (eg a criminal offence, a breach of a legal obligation, a miscarriage
of justice etc).

[17] http://www.statewatch.org/news/2011/sep/uk-offical-secrets-act-1989.pdf

[18] http://www.cfoi.org.uk/pdf/foia2000.pdf

[19] The Right to Know

[20] The Convention on the Prohibition of the Development, Production, Stockpiling and Use of Chemical Weapons and on Their Destruction

[21] Citizen journalists

[22] Transparency

[23] Accountability

[24] Nicky Hager – investigative journalist

[25] Dutch-Flemish association for Investigative Journalism, VVOJ: 
   

·         Uncover scandals. Aimed at detecting violations of laws, rules or norms of decency, by organisations or individuals.

·         Review of policies or functioning of government, businesses and other organisations.

·         Draw attention to social, economic, political and cultural trends. Aimed at detecting changes in society.

    http://www.journalismfund.eu/what-investigative-journalism